“Γυναίκες, μάνες, κόρες, γιαγιάδες, αδερφές, θείες, ξαδέρφες και φίλες” της συγγραφέα Αικατερίνης Α. Κουρμούλη

0

Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα οι γυναίκες έχουν τα ίδια δικαιώματα πρόσβασης με τους άνδρες στη δωρεάν δημόσια εκπαίδευση όλων των βαθμίδων της χώρας.  Η ισότητα αυτή δεν ίσχυε από την ίδρυση του Νεοελληνικού κράτους  το 1830, αλλά επιτεύχθηκε σταδιακά μετά από μεγάλο αγώνα από την πλευρά των γυναικών και ορισμένων επιφανών ανδρών. Την εποχή εκείνη το ποσοστό των αναλφάβητων γυναικών ανερχόταν στο 98% και των ανδρών στο 91% και στο τέλος του αιώνα αυτό διαμορφώθηκε σε 93% για τις γυναίκες και 69% για τους άνδρες. 

Τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα επικρατούσε το μοντέλο της πατριαρχικής οικογένειας και θεωρείτο περιττό για τη γυναίκα να μορφωθεί, αφού τα καθήκοντά της περιορίζονταν μόνο στο νοικοκυριό και στην ανατροφή των παιδιών. Ενώ για τους άνδρες, η εκπαίδευση αποτελούσε το μέσο για την κατάκτηση του δημόσιου χώρου και τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος. Παρόλα αυτά, την εποχή αυτή εμφανίστηκαν μορφωμένες ελληνίδες που αγωνίστηκαν να βελτιώσουν τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και πιστεψαν ότι αυτό μπορούσε να επιτευχθεί μόνον αν οι γυναίκες  μορφωθούν. Γνωστές για τις προσπάθειες και τους αγώνες τους για τη μόρφωση των γυναικών είναι η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου, η Ευανθία Καΐρη και η Μαρία Υψηλάντη που ίδρύσαν οικοτροφεία και διδασκαλεία για κορίτσια.

Επίσης διάφοροι φιλέλληνες υποστήριξαν την εκπαίδευση των κοριτσιών και έτσι το 1831 ιδρύθηκε το πρώτο οικοτροφείο από το ζεύγος Τζον και Φράνσις Χιλλ στην Πλάκα. Το σχολείο θεωρείτο «Ανώτερο Σχολείο» διότι από το 1834 αποφοιτούσαν δασκάλες. Το 1834 επίσης, κατοχυρώθηκε με διάταγμα η υποχρεωτική συμμετοχή των Ελληνίδων στη δημόσια δημοτική εκπαίδευση. Την εποχή αυτή επικρατούσε η αντίληψη ότι η εκπαίδευση αγοριών και κοριτσιών έπρεπε να είναι διαφοροποιημένη και να στηρίζεται στον ρόλο των δύο φύλων στην κοινωνία και στην πολιτεία. Έτσι, οι ρόλοι της γυναίκας περιορίζοταν στο να είναι σύζυγος και μητέρα με το περιεχόμενο των μαθημάτων των κοριτσιών να περιορίζεται επίσης, διότι ο στόχος τους ήταν να βελτιώσουν τον ρόλο της γυναίκας ως κόρης, συζύγου, μητέρας και οικονόμου. Ορισμένα εύπορα κορίτσια που συνέχιζαν την εκπαίδευση τους μετά το δημοτικό παρακολουθούσαν ιδιωτικά μαθήματα που το περιεχόμενό τους περιοριζόταν στο τρίπτυχο καλή σύζυγος, μητέρα και οικοδέσποινα. Μέχρι το 1890 η δημόσια και ιδιωτική δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν  αποκλειστικό προνόμιο των αγοριών. 

Το 1855 η Μαρία Υψηλάντη  μαζί με ορισμένες μορφωμένες Αθηναίες συστήνουν τη Φιλανθρωπική Εταιρεία των Κυριών και δημιούργησαν το ορφανοτροφείο κοριτσιών  «Αμαλιείον». Τα κορίτσια του ορφανοτροφείου μπορούσαν να γίνουν  δεκτά σε διδασκαλεία και να δουλεύουν ως δασκάλες.

Το 1890 αποτέλεσε έτος σταθμό για την εκπαίδευση των γυναικών στην Ελλάδα. Σημαδεύτηκε από την αυτοκτονία μίας κοπέλας που απορρίφθηκε η αίτηση εγγραφής της στο Πανεπιστήμιο και από την αποδοχή της πρώτης φοιτήτριας στη Φιλοσοφική Σχολή της Ιωάννα Στεφανόπολι. 

Το 1897 αποφοίτησε με «άριστα» από την Ιατρική Σχολή η  Αγγελική Παναγιωτάτου που είναι και η πρώτη γυναίκα γιατρός στην Ελλάδα. Η γυναικεία παρουσία στη Ιατρική Σχολή Αθηνών συνοδεύτηκε από πολλά κακεντρεχή σχόλια όπως είναι το περίφημο σχόλιο «στην κουζίνα!» «στην κουζίνα!». Η Αγγελική Παναγιωτάτου όχι μόνο δεν εγκατέλειψε τις σπουδές της, αλλά κατάφερε το 1938 να γίνει η πρώτη έκτακτη καθηγήτρια Υγιεινής και Τροπικής Παθολογίας στην Ελλάδα. 

Το 1929 θεσμοθετείται η ισότιμη  πρόσβαση  των γυναικών στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά η κοινωνική αποδοχή του θεσμού έγινε μετά από αρκετά χρόνια. Αυτή η χρονιά αποτελεί σταθμό για την εκπαίδευση των γυναικών στη Ελλάδα διότι επιτέλους πραγματοποιήθηκε η εξομοίωση της εκπαίδευσης των κοριτσιών με την αντίστοιχη των αγοριών. Είναι η χρονιά που γενικεύεται η συνεκπαίδευση (Νόμος 4397/1929) και καταργείται η διαφοροποίηση των σπουδών μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. 

Σήμερα όλα αυτά φαντάζουν πολύ μακρινά και οι ευκαιρίες στην εκπαίδευση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι ίσες και πλήρως αποδεκτές από την κοινωνία μας. Ή ίσως όχι και τόσο μακρινά, καθώς πολλές από εμάς έχουμε μια μητέρα ή μια θεία ή μια γιαγιά που δεν ξέρει ‘γράμματα’. Που σημαίνει οτι αναλόγως του τόπου καταγωγής, ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές, για αρκετές γενιές μετά το 1929, πολλές γυναίκες δεν είχαν πρόσβαση στην  βασική υποχρωτική εκπαίδευση της χώρας.

Ενδεικτικό δε, είναι το γλωσσολογικό ιδίωμα της δικής μας περιόχης που ήθελε τα αγόρια να προσφωνούνται ως ‘παιδιά’ και τα κορίτσια απλά ως ‘κορίτσια’. Το περιβόητο: «έχουμε ένα παιδί και ένα κορίτσι» πολλές από εμάς το έχουμε ακούσει και καταδεικνύει ευθέως την ευρύτερη ανισότητα που υπήρξε…ή ακόμα υπάρχει μεταξύ των δυο φύλων! Και πόσες από εμάς δεν έχουμε ακούσει για ή έχουμε ζήσει οι ίδιες με αυταρχικούς πατέρες και αργότερα συζύγους που θεωρούσαν και θεωρούν ακόμη ότι οι γυναίκες του σπιτιού είναι δικαιωματικά ‘κτήμα’ τους και όχι ισότιμες τους;

Σήμερα, Ημέρα της Γυναίκας, πρέπει να γιορτάσουμε υπενθυμίζοντας στον εαυτό μας και σε όλους τους άλλους οτι τα δικαιώματα μεταξύ των δυο φύλων πρέπει να είναι ίσα. Επίσης εμείς οι γυναίκες, ανεξαρτήτα από την ηλίκια, εθνικότητα, θρήσκευμα και πολιτική τοποθέτηση μας, πρέπει να είμαστε αλληλέγγυες και να μαχόμαστε κατά κάθε μορφής ανισότητας και καταπίεσης σε οποιονδήποτε χώρο απαντάται.

 

Αικατερίνη Α. Κουρμούλη                       

Γλωσσολόγος- Λογοθεραπεύτρια

Συγγραφέας Αγγλικών Εκπαιδευτικών Βιβλίων

 

Share.

About Author

Leave A Reply

  • Sign up
Lost your password? Please enter your username or email address. You will receive a link to create a new password via email.